René zet zich sinds jaar en dag in voor een toegankelijker Tilburg. Zo’n 30 jaar geleden haakte hij samen met zijn vrouw Liesbeth aan als vrijwilliger bij TOG. Inmiddels is René lid van het bestuur van Toegankelijk Tilburg en werkt hij in diverse werkgroepen aan het thema toegankelijkheid. Hij is gedreven om de stad voor iedereen een betere plek te maken. Dit is René’s verhaal.

Ervaringsdeskundigheid

‘Ik heb zelf een lichamelijke beperking vanwege zuurstoftekort bij mijn geboorte. Doordat ik afhankelijk ben van een rolstoel of rollator, word ik dagelijks geconfronteerd met toegankelijkheid én ontoegankelijkheid binnen de stad.’ Met zijn ervaringsdeskundigheid en een flinke dosis passie zet René zich graag in om verbeteringen aan te brengen. Maar het is niet altijd gemakkelijk om daarvan het resultaat te zien. ‘Het is mooi dat Toegankelijk Tilburg bijvoorbeeld door de gemeente al aan het begin van ontwikkelingstrajecten wordt gevraagd te adviseren over toegankelijkheid. Maar zulke processen zijn vaak lang en complex, en daarin gaan goede intenties dan toch weer verloren. Ik word er dan toch verdrietig van als ik zie dat gaandeweg het traject de belangen van mensen met een beperking over het hoofd worden gezien.’

De Tilburgse Kermis

Desondanks ziet René ook dat steeds meer organisaties zich inzetten om de noodzaak van toegankelijkheid aan de kaak te stellen. ‘Op de Tilburgse Kermis was er bijvoorbeeld jarenlang een probleem met de doorgang naar toiletvoorzieningen, en het gebrek aan mindervalidentoiletten. In samenwerking met de toenmalige wethouder heb ik me toen ingezet voor de realisatie van een nieuw toiletgebouw, dat volledig voldeed aan de eisen voor mindervalide bezoekers.’ Ook Poppodium013 en Festival Circolo laten volgens René het goede voorbeeld zien. ‘Het maakt me trots en gelukkig dat we persoonlijk contact hebben met dit soort organisaties, en dat mensen zich echt willen inzetten om de stad toegankelijker te maken.’

Eerst de mens, dan de beperking

Niet alleen de gemeente en grote organisaties, maar ook de Tilburger zelf kan hieraan bijdragen. ‘Het zou mooi zijn als iedereen ons ook écht als mensen behandelt. Ik merk dat mensen vaak eerst de beperking zien, en dan pas wie daarbij hoort. Ze spreken dan bijvoorbeeld alleen de persoon aan met wie ik ben, omdat ze denken dat ik hen niet begrijp. Maar er is helemaal niets mis met mij.’ Het zou helpen als mensen echt inzien wat het betekent om te leven met een lichamelijke beperking, denkt hij. ‘Neem zelf eens de proef op de som. Ga eens in de rolstoel de straat op, zodat je ziet hoe je behandeld wordt en waar je tegenaan loopt.’

Vrijheid en onafhankelijkheid is voor Kim erg belangrijk. Sinds ze door een auto ongeluk op haar 18de niet meer kan zien, is die onafhankelijkheid erg onder druk komen te staan. Waar ze vroeger altijd alles het liefst op de fiets deed, kan ze nu niet zomaar meer in haar eentje op pad. Maar ontmoedigen doet het haar zeker niet. Dit is Kims verhaal.

Positieve insteek

Een positieve insteek is typerend voor Kim. Al twee jaar na haar ongeluk startte ze met een opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening in Den Bosch. Later ontmoette ze haar huidige man tijdens een concert van De Dijk. Hun eerste afspraakje was een etentje in de Efteling, waar ze ook nu nog regelmatig samen naartoe gaan. Daarnaast sport ze graag, samen met andere slechtzienden of blinden onder begeleiding van een fysiotherapeut. ‘In het begin heb ik natuurlijk ook wel gedacht aan alles dat ik niet meer kan. Maar ik vind het vooral belangrijk om de focus te leggen op alles dat nog wél gaat.’

Rekening houden

Die positiviteit is volgens Kim ook belangrijk als het gaat om bewustwording rondom het leven met een beperking. ‘Ik wil mensen nieuw inzicht geven, niet met de vinger wijzen. Mensen beseffen vaak niet dat bepaalde situaties niet voor iedereen vanzelfsprekend zijn. Ze parkeren bijvoorbeeld hun fiets op de stoep, maar realiseren zich niet dat dit voor slechtzienden een groot obstakel kan zijn. Een toegankelijkere stad gaat om bewustwording, maar vooral ook om het rekening houden met de ander.’

Veel mensen weten ook niet zo goed hoe ze dat het beste aan kunnen pakken, merkt Kim. ‘Mensen vinden het soms bijvoorbeeld eng om mij te benaderen. De makkelijkste weg is dan om mijn man aan te spreken, die wel kan zien. Maar dan denk ik, je kunt ook aangeven dat je het ingewikkeld vindt, of dat je even niet weet hoe je met de situatie om moet gaan, en dan kan ik het je vertellen. Of je kunt vragen wat voor mij fijn is. Dat is beter dan het gewoon maar uit de weg gaan.’

Een beetje vriendelijkheid

Hoewel veel dingen volgens Kim al goed gaan, zijn er altijd nog verbeteringen mogelijk. ‘We mogen aandacht blijven vragen voor wat belangrijk is, in de breedste zin van het woord. Een ideale samenleving bestaat niet, daar ben ik me van bewust. Maar het zou toch mooi zijn als we allemaal proberen iets toleranter en vriendelijker naar elkaar te zijn, in plaats van meteen te oordelen.’

Poppodium013 wil voor iedereen zijn. Directeur Frens hoort daarom graag van de bezoekers van “zijn” poppodium wat er goed gaat, maar vooral ook wat er beter kan. Dat hij af en toe aan zijn oren getrokken wordt door bezoekers die hun weg niet goed kunnen vinden, dat hoort daarbij.

Beperkingen inzichtelijk maken

‘Iedereen heeft recht op een avondje uit. Het is belangrijk dat mensen zelfstandig een bezoek kunnen brengen, maar ook dat waar nodig de juiste begeleiding geboden wordt.’ Waar voorheen de focus lag op bezoekers die gebruik maken van een rolstoel, zet 013 zich in toenemende mate in voor mensen met andersoortige beperkingen, zoals een gehoorbeperking of overgevoeligheid voor prikkels. ‘We zijn aan het onderzoeken of we apparatuur kunnen installeren waarmee slechthorenden een concert beter kunnen ervaren. Of een prikkelarme ruimte, zodat bezoekers zich even terug kunnen trekken wanneer ze daar behoefte aan hebben. De weg naar dit soort oplossingen is lang, maar niet onbegaanbaar.’

Vallen en opstaan

Hiermee wil Frens zeker niet zeggen dat het poppodium het altijd goed doet op het vlak van toegankelijkheid. Rondom de grote verbouwing een aantal jaar geleden, werd hij bijvoorbeeld veel aan het jasje getrokken door twee vaste bezoekers die beiden afhankelijk zijn van hun rolstoel. ‘Zij waren heel erg kritisch over de nieuwe faciliteiten in het gebouw. Maar dit vond ik ontzettend fijn! Het heeft me heel erg geholpen om meer inzicht te krijgen in hoe je een plek écht toegankelijk maakt voor iedereen. Na een concertbezoek kreeg ik dan een mailtje waarin ze aangaven hoe zij het ervaren hadden en wat er beter kon. Het is echt fijn dat ik af en toe aan mijn oren getrokken wordt.’

Gedeelde verantwoordelijkheid

Ook het contact met Toegankelijk Tilburg helpt om te begrijpen waar de uitdagingen en oplossingen liggen. ‘Het is fijn om een gedragen verantwoordelijkheid te hebben voor het creëren van een toegankelijke plek. Sommige dingen zie je gemakkelijk over het hoofd, en dan is het fijn om te horen wat er niet goed gaat zodat we daar iets aan kunnen doen.’ Daarnaast heeft een progressieve oogziekte bij zijn collega Walter (directeur Roadburn Festival) bij Frens voor extra inzicht gezorgd. ‘Dat Walter plots slechtziend is, laat je zo anders naar de dingen kijken. Het geeft je ineens heel ander perspectief op de dingen die je normaal als vanzelfsprekend ziet.’

Voor Sam is het vanzelfsprekend dat iedereen welkom is bij zijn horecazaken. Als ondernemer achter The Cats Back, Gin Fizz en ’t Elfde Gebod biedt hij zijn bezoekers een fijne plek om te drinken, te eten en samen te komen. Daarbij wordt niemand over het hoofd gezien. Dit is Sams verhaal.

Een fijne beleving

Sam vindt het heel goed dat het thema toegankelijkheid steeds meer onder de aandacht komt. ’Als horecaondernemer is het je werk om mensen een fijne beleving te geven. Natuurlijk is iedereen daarbij welkom, maar dan moet je hen ook wel allemaal kunnen ontvangen.’ Hoewel hij zich zeker bewust is dat het nog veel beter kan, ziet Sam ook dat alle kleine beetjes helpen. ‘We hebben jammer genoeg geen toilet voor mindervaliden. En bij ’t Elfde Gebod zijn we nog bezig met een permanente oprijplaat voor bezoekers in een rolstoel. Maar we willen bijvoorbeeld wel alvast goede informatie op onze website zetten, zodat mensen met een beperking weten wat ze kunnen verwachten als ze op bezoek komen bij ons.’

Kopje

Door het gesprek aan te gaan met ervaringsdeskundigen, leerde Sam veel beter waar de échte behoeftes liggen. ‘Ik dacht eigenlijk dat we per definitie al geen toegankelijke locatie konden zijn omdat we geen miva hebben. Maar vanuit Toegankelijk Tilburg begreep ik dat dat helemaal geen vereiste hoeft te zijn. We kunnen op zoveel andere manieren een fijn bezoek garanderen voor iedereen.’ Sam merkt dat ook andere ondernemers steeds meer motivatie krijgen om het beter te doen. ‘We gaan binnenkort met alle pleinhoofden van het horeca-concentratiegebied een kroegentocht doen in een rolstoel, in samenwerking met Toegankelijk Tilburg. Zo kunnen we hopelijk goed zien en ervaren waar de verbeteringen liggen.’

De schouders eronder

Sinds Sam vader is, loopt hij regelmatig met een kinderwagen door de stad. Veel plekken zijn daarmee minder goed bereikbaar dan hij verwacht had. Hij hoopt dat nog meer horecaondernemers inzien dat je met weinig aanpassingen heel wat toegankelijker kunt zijn. ‘Met weinig dingen kun je al heel veel doen. En het is leuk om hier samen je schouders onder te zetten. Die positieve insteek is zo mooi, je krijgt gewoon zin om het allemaal nét iets beter te doen.’