Zeven jaar terug kreeg Huub de diagnose glaucoom. Door de progressieve oogziekte ziet hij nu nog maar 20%. Maar ondanks zijn visuele beperking blijft hij om zich heen kijken, met het oog op de toekomst, om anderen verder te helpen. Zijn wens? Dat anderen ook blijven omkijken naar hem, zodat hij blindelings door zijn geliefde stad Tilburg kan blijven bewegen. Dit is Huub’s verhaal.

Doen wat kan

Glaucoom kan ertoe leiden dat Huub steeds slechter gaat zien en uiteindelijke blind wordt, maar ondanks alles behoudt hij een positieve blik op het leven. ‘Ik doe alles wat ik nog kan. Mijn filosofie is: geniet nu, want morgen kan de wereld er weer helemaal anders uitzien.’  Op dezelfde manier gaat hij om met zijn ziekte: improviseren, leren en delen. ‘Ik fiets nog steeds, op een tandem met mijn vrouw. Ik wandel overal naar toe met mijn witte stok en ik ga ook nog naar het voetbalstadion. Hier bij Willem II kun je de wedstrijd beleven met live commentaar via een koptelefoon. Dat is heel fijn, dan voel je je welkom ondanks je beperking.’

Aanpakker

Ook op het gebied van toegankelijkheid is Huub een echte aanpakker. Zo is hij onderdeel van Toegankelijk Tilburg en zet hij zich in voor het Oogcafé. ‘Toen ik net de diagnose glaucoom kreeg, kon ik daar leren hoe ik mijn leven makkelijker kon maken en hoe ik kon omgaan met mijn beperking. Ook heb ik veel contacten gelegd met lotgenoten.’ Nu vele jaren later is Huub juist de persoon die anderen verder helpt. ‘Als ervaringsdeskundige ga ik met Toegankelijk Tilburg mee de stad in om te kijken wat er anders kan. Maar ik ben sowieso de hele dag bezig met toegankelijkheid. De FIXI app gebruik ik bijvoorbeeld heel veel. Daarmee kun je als inwoner iets melden. Als ik een stoeptegel los zie of voel liggen, dan is dat morgen opgelost. Ik kan zo zelf op een laagdrempelige manier bijdragen aan een toegankelijkere stad, ook bij mij in de wijk. Het zijn soms kleine stapjes waarmee je een enorm verschil kunt maken.’

Blindelings vertrouwen

Andere stadsgebruikers van Tilburg kunnen volgens Huub ook met een aantal kleine handelingen een bijdrage leveren. ‘Wat belangrijk is: houd de blindegeleidelijn en het trottoir vrij. Zet je fiets of container niet midden op de stoep. En het belangrijkste van alles: blijf omkijken naar elkaar. Ik heb een witte stok en daardoor houden mensen vaak rekening met mij. Ik hoop dat we allemaal naar elkaar blijven omkijken, zodat iedereen met een fysieke beperking zich zo vrij mogelijk door de stad kan blijven bewegen.’

Bij 30ML Tilburg brouwen ze de meest bijzondere koffies, speciaal gemaakt voor iedereen. De Tilburgse koffiezaak en lunchroom weet met een toegankelijke locatie en een breed assortiment een breed publiek aan zich te binden. Dit is Fabio’s verhaal.

Gelijkvloers

In maart 2023 streek Fabio met zijn 30ML neer aan de Oude Markt. Vanuit dit knusse plekje maakt hij met zijn team speciale koffies en smakelijke lunches voor iedereen beschikbaar. Maar er moest eerst een pui uitgesloopt worden voordat ook écht iedereen naar binnen kon. ‘Voorheen zat er een andere pui in dit gebouw met hoge drempels,’ vertelt Fabio, eigenaar van 30ML. ‘Samen met de verhuurder hebben we de voorkant eraf gesloopt en een gelijkvloerse entree gemaakt. We merken nu dat mensen in een rolstoel of die moeilijker te been zijn het prettig vinden om zo makkelijk binnen te kunnen. Koffie is een universeel product, dus ik maak het graag toegankelijk voor iedereen.’

Persoonlijke touch

Door de laagdrempelige (of eerder drempelloze) insteek van 30ML is de koffiezaak en lunchroom in korte tijd een populaire plek geworden. En daar is Fabio blij mee. ‘Bij 30ML zijn we echt van de persoonlijke touch, dus langer de tijd nemen om een praatje te maken, mensen echt welkom heten en onthouden wat mensen drinken voor als ze terugkomen. Het begint hier met medemenselijkheid, daar hoort toegankelijkheid ook bij.’

Genieten

De droom naar de toekomst is voor 30ML om die menselijkheid centraal te blijven houden. Om die gastvrije plek in hartje Tilburg te blijven. ‘Hoffelijkheid vind ik belangrijk. Ik wil die warme plek zijn in hartje Tilburg waar iedereen zich welkom, gehoord en gezien voelt. Je merkt dat mensen, goed of slecht ter been, beperking of geen beperking, daardoor terug blijven komen. Wanneer we de tijd nemen om naar elkaar te luisteren en elkaar te zien, het liefst onder het genot van een goede kop koffie, kunnen we vooruit komen.’

Al jaren is Hall of Fame een plek waar alle menstypes zich welkom mogen voelen. Dat gaat niet alleen om de verschillende niches die zich in het pand verenigen, maar ook de verscheidenheid aan lichaamstypes. Nu, met een pas voltooide verbouwing achter de rug, kan de underground cultureel epicentrum nog meer mensen verwelkomen. Dit is het verhaal van Annelein en Joris.

Welkom

Iedereen is welkom in de Hall of Fame. Dat is altijd zo geweest. ‘Bij ons zit het in de filosofie om er voor iedereen te zijn, van daaruit vloeit automatisch voort dat we een gebouw hebben dat voor iedereen toegankelijk is,’ vertelt Annelein, productiemedewerker bij de Hall of Fame. ‘Het maakt niet uit of je een beperking hebt of niet. Als je hier binnenkomt dan zorgen we dat jij je welkom voelt.’ Met de verbouwing van de Hall of Fame is dat verwelkomen iets makkelijker geworden. ‘Ons oude gebouw was niet echt toegankelijk’, vertelt hoofd marketing Joris. ‘Maar we knutselden altijd wel iets waardoor het toegankelijk kon zijn. Met de bouw van de nieuwe Hall of Fame hebben we gekeken hoe we een plek kunnen zijn waar iedereen vrij kan rondbewegen.’

Patrick

Een grote richtinggever bij het ontwerp van het nieuwe gebouw was Patrick. ‘Patrick is een van onze vrijwilligers en een absolute legende. Hij is zelf hulpbehoevend en heeft onze ogen geopend over toegankelijkheid. Hij vond het ook fijn om te kunnen helpen. Om zijn perspectief te kunnen laten zien.’ Annelein haakt erop in. ‘We hebben veel van hem geleerd. Dankzij Patrick hebben we betere toegankelijkheidseisen kunnen stellen bij de verbouwing van de Hall of Fame. Nu hebben we rolstoelliften, automatische deurknoppen bij de wc’s en vrijwel drempelloze verdiepingen.’

Luisteren

Volgens Joris is de belangrijkste les als het aankomt op toegankelijkheid om te luisteren naar elkaar. ‘Ga in gesprek met mensen in je omgeving die een beperking hebben en je hoort waar de kansen liggen. Toegankelijk worden lijkt een enorme stap, maar er zijn duizend kleine dingen die je kunt doen om te helpen. Die hoor je niet als je niet met iemand in gesprek gaat die toegankelijkheid dagelijks leeft.’

Het inclusieve karakter van circus is altijd haar kracht geweest. Al meer dan honderd jaar werkt het circus als een verzamelplek voor alle soorten mensen. Festival Circolo, het grootste circusfestival van Nederland, wil die eer hoog houden en bouwt in Tilburg jaarlijks aan een festival waar iedereen zich welkom mag voelen. Dit is Marc’s verhaal.

Improviseren

Eerlijk is eerlijk. Festival Circolo was bij haar eerste editie in 2007 nog niet actief bezig met toegankelijkheid. ‘We hadden er niet echt rekening mee gehouden dat er mensen in een rolstoel kwamen,’ vertelt Marc Eysink Smeets, directeur van Festival Circolo. ‘Dat was enorm improviseren. Dan realiseer je je wel: hier moeten we iets mee doen.’

Live commentaar

In de loop der jaren heeft Festival Circolo een gigantische inhaalslag gemaakt met een rolstoelvriendelijk festivalterrein, dovencafé’s en voorstellingen met audiodescriptie. ‘We zijn een van de eerste festivals waar audiodescriptie is toegepast. Blinden en slechtzienden krijgen dan vóór de voorstelling een meet en greet met de acteurs en de props zodat ze een beeld kunnen vormen. Daarna zitten ze op de tribune met een koptelefoon en krijgen ze live commentaar alsof ze bij een voetbalwedstrijd zitten.’

Eye-opener

De eerste kennismaking die Marc had met live audiodescriptie was meteen spectaculair. ‘Ik heb tijdens de voorstelling meer naar de tolken gekeken dan naar het podium. Wat was dat een spektakel. Die tolken hebben zich in het zweet gewerkt om zoveel beleving erin te brengen. En het werkte! Ik vond het echt heel ontroerend om de verhalen te horen vanuit het publiek. Die waren helemaal opgetogen. Ze waren er echt bij geweest en hadden alles beleefd. Dat was voor mij een enorme eye-opener. Dat je op die manier ook mensen het circus kunt laten beleven.’

Ogen en oren

Een toegankelijk festival verzin je niet vanuit je kantoor, maar bereik je door elke keer weer het gesprek aan te gaan. ‘Toegankelijk Tilburg is een partner die ons up-to-date houdt. Ze helpen ons festival verder. De dag voordat het festival opent, maken zij een voorinspectie over het terrein om te kijken wat er anders moet of kan. Ze zijn onze ogen en oren. Wij kunnen niet vanuit ons kantoor bedenken wat iemand met een fysieke beperking nodig heeft, maar we kunnen er wel achter komen door te luisteren.’

Kansen

Een lagere balie bij de kassa, pinautomaten die niet vastgeschroefd zitten en begaanbare paden. Het zijn allemaal kleine dingen die ervoor zorgen dat een grote groep zich welkom voelt. ‘Ik wil ook graag tegen anderen zeggen: zie toegankelijkheid als een kans, niet als een probleem. Ik vind het juist een probleem als je onbewust laat zien: we zijn er voor een heleboel mensen niet.’

Mirnou heeft een fysieke beperking, maar dat is haar minst interessante eigenschap. Veel interessanter is het om te zien hoe deze geboren en getogen Tilburger zich elke dag met positieve energie en vastberadenheid inzet voor toegankelijkheid. Als onderdeel van Toegankelijk Tilburg, eigenaar van Mensenwerk met Mirnou en initiatiefnemer van ’t Plenkske werkt ze zo aan een stad waar iedereen zich vrij kan rondbewegen. Dit is Mirnou’s verhaal.

Droom

Mirnou had een droom voor de stad: een verplaatsbare oprijplaat waarmee ze bij alle horeca en winkels naar binnen kon rijden. Die droom, ’t Plenkske, pitchte ze aan Stadsmakers013 en ze won. Sinds begin dit jaar is de droom werkelijkheid en ligt het eerste Plenkske bij Bistro St. Sjaak met een hoop nieuwe Plenkskes in de maak. ‘Het was heel bijzonder om dat eerste Plenkske te leggen. En je ziet nu dat er meer ondernemers volgen. Een belangrijke les die ik heb geleerd, is dat je het ondernemers zo makkelijk mogelijk moet maken. Wij komen het plankje opmeten, zorgen voor de offerte en leveren het aan de deur. Jij hoeft alleen je financiële bijdrage te verzorgen. Grappig genoeg maken we het voor ondernemers laagdrempelig om een drempelverlagend middel aan te schaffen.’

Geen gedoe

Zo heeft Mirnou meer tips om toegankelijkheid makkelijker te maken. Het hoeft geen gedoe te zijn. Het belangrijkste is om op tijd te beginnen met het inwinnen van advies. ‘Als je iets bouwt of organiseert, praat dan in het voorstadium met mensen over toegankelijkheid uit de doelgroep, dat gaat je achteraf veel tijd, geld en moeite besparen. Daardoor wordt toegankelijkheid iets dat in jouw voordeel werkt.’

Kleine stapjes

Mirnou merkt dat Tilburg graag toegankelijk wil worden, maar vaak niet weet hoe. Door de inzet van Toegankelijk Tilburg kunnen ondernemers, organisatoren en beleidsmakers handvaten krijgen die grip bieden. ‘De kracht van Toegankelijk Tilburg zit in de positiviteit. We jagen aan wat anders kan en gaan het gesprek aan om een positieve beweging in gang zetten. Door niet het ultieme te verwachten van mensen, maar ze te helpen kleine stapjes te zetten, volgt de rest vanzelf.’

Vanzelfsprekend toegankelijk

Die kleine stapjes gaan hopelijk op weg richting een toekomst waar toegankelijkheid vanzelfsprekend wordt. ‘Het is tegenwoordig bijvoorbeeld heel normaal dat je in een restaurant vegetarische opties hebt. Daar hebben mensen ook lang voor moeten strijden. Ik hoop dat als er nu een festival georganiseerd wordt, of een nieuw gebouw neergezet, dat toegankelijkheid niet een of ander hokje is dat mensen af moeten vinken onderaan de lijst, maar dat het vanaf de basis meegenomen wordt. Dat het vanzelfsprekend is dat iedereen welkom is en zich vrij kan rondbewegen.’

Al jarenlang is Bistro St. Sjaak dé plek voor puur eten zonder poespas. Met smaakvolle gerechten en een informele sfeer maakt eigenaar Willem-Jan de klassieke keuken voor iedereen toegankelijk. Maar er moest iets gebeuren voordat het luxe eetcafé écht voor iedereen toegankelijk was. Het begon allemaal met een bezoek van Mirnou. Dit is Willem-Jan’s verhaal.

Iedereen welkom

Het was zo’n twee jaar geleden dat Willem-Jan kennis maakte met Mirnou en er iets in gang werd gezet. ‘Als ik heel eerlijk ben was ik nooit zo bezig met toegankelijkheid. Onze filosofie is, iedereen moet zich hier welkom kunnen voelen, dus ook mensen in een rolstoel. Als hier dan mensen kwamen, dan tilden we ze over de drempel.’ Maar Willem-Jan had er geen rekening mee gehouden dat de drempel bij de ingang een drempel was om je welkom te voelen. ‘Mirnou vertelde me dat niet iedereen over een drempeltje getild wil worden. En daarom misschien ergens anders heen gaan.’

Klein plankje

Mirnou veranderde Willem-Jan’s visie op toegankelijkheid met een klein plankje. ‘Ik leerde Mirnou twee jaar geleden kennen. Ze had een klein opvouwplankje achter in haar rolstoel waardoor ze zelf naar binnen kon rijden. Toen ben ik op haar afgestapt om te vragen wat ik als ondernemer kon doen om Bistro St. Sjaak toegankelijker te maken. En daar zijn we aan de praat geraakt over haar project ’t Plenkske.’

Geen gedoe

Het Plenkske is een project van Mirnou. Een losse oprijplaat die ondernemers eenvoudig voor hun zaak kunnen leggen zodat mensen makkelijk binnen kunnen rijden. Willem-Jan kreeg een aantal maanden terug het eerste Plenkske overhandigd door Mirnou. ‘De kracht van het Plenkske is dat het geen gedoe is. Mirnou heeft het goed geregeld. Het plankje wordt op maat gemaakt voor jou, je kunt het zo neerleggen en weghalen en er is niks geforceerds aan dat het altijd moet liggen.’

Gastvrijheid

Het Plenkske werkt drempelverlagend op twee manieren. Ondernemers kunnen het makkelijk aanschaffen (met financiële compensatie van de gemeente) en mensen kunnen zo over elke drempel heen. ‘Ik ben de horeca ingegaan omdat ik een gastvrij persoon ben. Ik was in de veronderstelling dat die gastvrijheid genoeg was om ook iedereen welkom te kunnen heten. Maar door gesprekken met Mirnou heb ik geleerd dat het niet vanzelfsprekend is dat iedereen zich welkom voelt. De les die ik leerde is dat we een extra stap moeten zetten als horeca. En dat is een heel makkelijk stapje, met een plankje en een bordje tegen de gevel laat je zien: hier is iedereen welkom.’